De feestdagen, ik heb er een haat/ liefde verhouding mee. Dat zal vast voor veel meer mensen met een KOPP-verleden zo zijn. In mijn jeugd deden we eigenlijk nooit heel uitbundig met kerst. Kerstboompje, lekker eten en dat was het wel zo’n beetje geloof ik. Sinterklaas was wel altijd een big happening en daar koester ik dan ook warme herinneringen aan. Toen ik ouder werd, werden de feestdagen een stuk ingewikkelder. Rond mijn twintigste gingen mijn ouders uit elkaar en daarmee kreeg mijn parentificerende rol, mijn loyaliteitsconflict, schuldgevoel en verantwoordelijkheidsgevoel een beste boost. Het waren de grondleggers voor het uitermate ingewikkeld maken van de feestdagen en waarschijnlijk de reden waarom deze dagen vaak zo pijnlijk zijn voor menigeen. Het confronteert je aan je eigen tekortkomingen. Niet dat ze reëel zijn, maar dat maakt de beleving niet minder intens. Overigens kampte ik voor de scheiding van mijn ouders ook al met de nodige worstelingen hoor. Ik groeide op met een psychisch zieke moeder, dus ik ontwikkelde al op heel jonge leeftijd de nodige overlevingsstrategieën. Dat maakte sociale gelegenheden zoals de feestdagen en verjaardagen altijd erg beladen.
Uit protest trok ik eens een coltrui aan
Na de dood van mijn moeder vervloekte ik de feestdagen nog een tandje erger. Uit protest heb ik met kerst weleens mijn lelijkste coltrui uit de kast getrokken. Mijn hoofd stond zo niet naar ‘gezellige’ familie dingen. Het kon me gestolen worden! Een beetje mooi zitten wezen en leuk zitten doen terwijl mijn moeder dood was en dit was juist dé tijd dat haar afwezigheid zo aanwezig was. Dikke doei! Het maakte me zo obstinaat. Maar eigenlijk was ik alleen maar heel erg verdrietig.
De feestdagen brengen verwachtingen met zich mee
Lange tijd verafschuwde ik het en benadrukte het eigenlijk alleen maar mijn gemis. Ik miste zelfs het getouwtrek en gepuzzel om toch nog ergens tussen die drukke dagen door, een momentje te vinden om mijn moeder met frisse tegenzin te bezoeken. Al was het alleen om mijn onrust daarmee te temperen. Lees: mijn schuldgevoel en alle andere elementen die daarmee samengaan. Op een gekke manier voelde dat dan goed. Dan had ik aan alle verwachtingen voldaan. Behalve aan die van mij, maar dat maakte lange tijd niets uit. Ik was het gewend mezelf voor anderen op te offeren. Uiteindelijk deed het me wel altijd goed als ik mijn moeder zag glunderen als ze met een bezoekje werd vereerd. Het was fijn op te merken dat ze haar best had gedaan om het gezellig te maken en het gevoel van welkom zijn was ook heel erg fijn. Zo veilig als het was om mezelf op te offeren, zo stond het me ook tegen. Het was die tweestrijd die vaak voor de weerstand voor dat bezoekje zorgde. Lastig om daar een gezonde balans in te vinden, want het een, wakkerde het andere aan. Dus eigenlijk onmogelijk om daar balans in te houden. Dat is dan ook wat altijd enorm veel energie en inspanning koste en wat zo’n bezoek dan geforceerd aan deed voelen. Het gevoel van meer geven dan goed voor me was, of wat ik aankon, dat is dan overheersend en maakte het zwaarder dan het in werkelijkheid was. Nadien vroeg ik me eigenlijk altijd af waar ik nou zo tegenop zag. Uiteindelijk was het maar een kleine moeite met grootse betekenis. Het is die aanloop ernaartoe die al die facetten omvatte. Daardoor werd het zo beladen. Daardoor werden de feestdagen zo beladen, want die brengen verwachtingen met zich mee. Door onze roerige verleden was dat altijd iets wat mijn radartjes lieten draaien en voor onrust en weerstand zorgde.
Kerst is maar ingewikkeld gedoe!
Dat maakte voor mij dat kerst wat mij betreft wel overgeslagen mocht worden. Ingewikkeld gedoe! Het voelde altijd als een opoffering voor alles en iedereen, een vervelende verplichting en geforceerde perfectie en gezelligheid. Ik geloof dat dit mijn associatie met kerst is. Toen ik zelf moeder werd, kwam er langzaam een omslag. Niet meteen hoor. In de eerste instantie werd het zelfs nog een beetje pijnlijker, omdat het net nog wat meer nadruk legde op het gemis. Naarmate mijn kinderen groter werden en ik meer was gegroeid in mijn rol als moeder, verplaatste mijn focus zich steeds meer naar mijn eigen kroost en ieder jaar die erbij komt in mijn moederschap, vervagen de scherpe randjes, associaties en triggers weer iets meer. Het is zo’n mooi gegeven dat de feestdagen de mooie herinneringen voor later zijn voor mijn meisjes en ik ben zo benieuwd hoe zij hier over 20 jaar over zullen vertellen. Het is het mooiste wat er is dat zij nu de jeugd krijgen die ik nooit had. Dat overstijgt alles.
Voor mijn kinderen is kerst zoals kerst hoort te zijn
Voor hun zijn de feestdagen straks op een andere manier ingewikkeld! Op de manier zoals het hoort te zijn. Met tijd tekort en op teveel plekken tegelijk willen zijn. Ruzies om bij wie eerste kerstdag wordt gevierd en ergernissen omdat ze nu alwéér oud & nieuw bij de schoonfamilie vieren, terwijl ze ook graag met papa en mama het jaar uit willen knallen. Uiteindelijk valt er altijd wel weer een mouw aan te passen en vragen ze zich af waar nou al die heisa voor nodig was. Kerststress waarvoor kerststress is bedoeld. Als het dan is gelukt om ergens een momentje bij elkaar te zijn, dan maakt het allemaal niet meer uit en valt het allemaal in elkaar.
Laat de kerstgedachte er het hele jaar maar zijn
Maar weet je? Dat samenzijn kan natuurlijk altijd en dat hoeft niet perse omdat het kerst is. Dat is de waarde die ik uit mijn worstelingen heb gefilterd. Ik vind het veel belangrijker dat we er voor elkaar zijn op de momenten dat we elkaar nodig hebben, dan op een geforceerde datum waarop alles volgens de maatstaven van de maatschappij en de commercie koek en ei moet zijn. Zo werkt het niet in het échte leven. Niet in mijn leven in ieder geval. Laat die kerstgedachte het hele jaar maar duren. Ik hoop dat mijn meiden later met kerst niet langskomen omdat het een moetje is, maar omdat ze dat leuk vinden. Hebben ze andere plannen? Prima. Je kunt ook samen zijn zonder samen te zijn. Misschien is dat nog wel veel waardevoller dan ergens fysiek zijn waar je eigenlijk helemaal niet wilt zijn. Om welke reden dan ook. Precies dat laatste, dat maakt het gemis van mijn moeder en de herinneringen aan onze moeilijke verleden, deze dagen weer meer dragelijker. Ze is aanwezig zonder er te zijn. Mooie herinneringen hebben het overgenomen van de rancune en de pijn. Missen is hebben of afstand en zo is die tergende, lege stoel, ieder jaar toch gevuld. Zo kregen de feestdagen de afgelopen jaren een totaal andere betekenis voor mij. Al ben ik ieder jaar toch weer blij als het achter de rug is. Van mij mag het nog steeds overgeslagen worden. Sommige dingen veranderen nou eenmaal nooit…
Dus… remember:
Mooi en herkenbaar!