Al sinds ik mij kan heugen heb ik last van angstklachten op sociaal gebied. Deze begonnen toen ik nog op de basisschool zat en waren ook aanwezig op de middelbare school. In deze blog vertel ik je wanneer deze sociale angstklachten precies zijn ontstaan en hoe deze tot uiting kwamen in mijn jeugd.
Met zenuwen naar zwemles
Ik kan me nog goed herinneren dat ik vlak na de dood van mijn vader weer naar zwemles moest. Terwijl mijn moeder mij aan het handje vasthield, gaf ze bij de zwemjuf aan dat mijn vader net was overleden. Omdat ik zelf destijds niet precies wist wat er met mijn vader was gebeurd, leek mijn moeder het er moeilijker mee te hebben dan ik. Zwemles voor mij altijd een ramp en ik trok mijn rode uitgelubberde bakpakje met felgekleurde cirkels dan ook liever niet aan. Iedere week had ik namelijk vreselijk veel buikpijn voordat de les begon. Ik kan mijn vinger er niet op leggen wat nu precies datgene was waar ik bang voor was tijdens mijn zwemles. Zwemmen kon ik namelijk prima en ook was ik niet bang voor het water. Ik denk dat het te maken had met het feit dat ik ‘iets moest laten zien’ of dat het ‘mijn beurt’ was om door het gat te zwemmen. Dit zie ik namelijk terug in mijn angstklachten die ik nu in mijn volwassen leven ervaar. Wanneer de aandacht op mij is gevestigd en ik moet ‘iets doen’ – ook al is het iets simpels – maakt dat mij erg nerveus.
Spreekbeurten angst
Op de basisschool was ik een makkelijke leerling. Leren vond ik niet moeilijk en ook kon ik met iedereen goed overweg. Spreekbeurten echter vond ik vreselijk. Natuurlijk zijn er vast veel meer kinderen die zenuwachtig zijn voor spreekbeurten, dat weet ik. Maar toch, ik kon er ziek zwak en misselijk door zijn. Het staat me nog goed bij dat ik in mijn hoofd altijd dingen ging bedenken die ik veel liever zou willen doen dan het houden van een spreekbeurt. Zo ging in mijn kinderbrein rond dat ik liever naar de tandarts zou gaan of liever een vaccinatie zou halen dan het houden van een spreekbeurt. Voor beiden overigens was ik ook bang, maar minder bang dus blijkbaar ; ). Met mijn moeder of stiefvader is er eigenlijk nooit echt gepraat over mijn angst om te spreken voor groepen. Ze hadden het gewoonweg niet door en daarom werd ik hierin niet gesteund of konden ze me niet helpen relativeren. Iets waar ik zoveel behoefte aan had en achteraf misschien veel baat bij had kunnen hebben.
(Over-)leven op de middelbare school
Mijn middelbare schooltijd startte ik met veel enthousiasme. Wel moest ik, waarschijnlijk net als vele anderen, even mijn weg vinden in hoe dat huiswerk nu gedaan moest worden. Sociale angstklachten kwamen hier ook op een gegeven moment om de hoek kijken. Uiteraard vond ik het geven van presentaties nog steeds vreselijk; ik had buikpijn en ik kon mijn ademhaling gedurende de hele presentatie niet onder controle krijgen. Dit resulteerde in happen naar adem als ik aan het woord was. Als ik met iemand anders iets moest presenteren was ik als een ware controle freak bezig om het beste stukje te krijgen. Zo wilde ik geen lange stukken (= meer ademtekort) en wilde ik ook liever niet beginnen met de introductie zodat ik tijd had om ‘in te komen’. Geregeld probeerde ik – zonder succes – onder presentaties uit te komen door briefjes namens mijn moeder te schrijven.
Zenuwachtig voor de geschiedenisles
Op de middelbare school kwam er nog een specifieke angstklacht bij; de angst om voor te lezen. Tijdens de geschiedenislessen bijvoorbeeld gaf de lerares vaak de opdracht aan een leerling om een bepaalde paragraaf voor te lezen. Afgezien van het feit dat ik dit een zinloze invulling van de les vond, wekte het ook spanning bij mij op. Als ik mijn naam hoorde met het verzoek om een stukje voor te lezen werd ik erg zenuwachtig. Tijdens zo’n moment werd ik mij namelijk extreem bewust van mezelf; van mijn stem en van iedereen die ernaar luisterde. Dit zorgde ervoor dat, net als tijdens een spreekbeurt, mijn hart tekeer ging en ik mijn adem niet onder controle kon krijgen. Deze paniekmoment bleven me goed bij staan en hierdoor ontwikkelde ik een angst voor de angst, dit zie je vaak bij angststoornissen. Ik werd namelijk angstig voor de geschiedenislessen in het algemeen. Tegen iedere les kon ik ontzettend opzien en ik voelde een enorme opluchting als de geschiedenisles van die dag achter de rug was. Ik was namelijk zo gefocust op die lessen en kon dat niet loslaten. Op een gegeven moment was het zo erg dat ik met mijn mentor had geregeld dat ik niet meer hoefde voor te lezen in deze klas. Desondanks was ik dan alsnog gespannen.
Schaamte voor specifieke klachten
Nu ik aan het schrijven ben over mijn angstklachten, voel ik weer gevoelens van schaamte omhoog komen. Mijn klachten zijn soms namelijk erg specifiek. Een angst om voor te lezen … yeah right. Wie heeft dat nou? Ik ben zelf in ieder geval nog niet iemand anders tegenkomen die hier ook last van heeft. Nou weet ik natuurlijk dat het niet te maken heeft met dat voorlezen op zichzelf, maar met mijn hyperfocus op mezelf. Enorm gefocust zijn op jezelf is overigens kenmerkend voor angststoornissen. Op dit soort momenten ben je zo op jezelf gefocust, waardoor je je niet meer op je ’taak’ kunt focussen. Op beiden gefocust zijn tegelijkertijd kan namelijk niet. Daarom had ik als ik voorlas, werkelijk geen idee wat ik nou precies aan het lezen was. Gelukkig bleef het op de middelbare school bij presentaties en het voorlezen. Juist toen ik volwassen werd kwamen hier nog veel meer situaties bij. Al met al, kijk ik ondanks mijn vele zenuwachtige momenten, gelukkig wel terug op een heel positieve tijd op de middelbare school.