Terugblikken naar vroegere feestdagen en mijn plannen voor kerst 2020

Het is de week van kerst en voor veel kinderen (jong en oud) van ouders met psychische of verslavingsproblemen gaat dat niet samen met de woorden ‘gezelligheid’ en ‘familie’. Tell me about it: de afgelopen 10 jaar vond ik kerst, net als alle andere feestdagen, vaak pijnlijk confronterend. Toch heb ik er dit jaar voor het eerst meer vrede mee.

Het kan ook anders

Al op de middelbare school kwam ik erachter dat kerst veel gezelliger kon dan hoe het er bij ons thuis aan toe ging. Ik had het idee dat kerst een ‘moetje’ was voor mijn moeder en stiefvader. Er werd wel wat feestelijk eten ingeslagen, maar het samenzijn met ons – de kinderen – stond in ieder geval niet centraal. We aten sowieso zelden samen, dus met z’n allen aan een tafel zitten ging al snel gepaard met onwennigheid en spanning.

Bij mijn vriendinnetje daarentegen werd er met kerst uitgebreid getafeld, waren er cadeautjes voor iedereen en werden er spelletjes gedaan. Ik zag dat haar moeder het leuk vond om tijd door te brengen met haar kinderen. Het was een schril contrast met de situatie bij mij thuis, want voor mij voelde het niet alsof mijn ouders mijn aanwezigheid ‘leuk’ vonden of het belangrijk vonden dat wij een leuke tijd hadden. Als tienermeisje was ik mij daar al erg bewust van en had ik alles door. Dit kwam ook omdat ik regelmatig bij andere gezinnen thuis was en de situatie dus kon vergelijken. Mijn broertje spendeerde veel minder tijd bij andere gezinnen thuis en kijkt daarom ook weer anders terug op onze jeugd. Mij deed het, juist omdat ik alles zo goed doorhad, denk ik vroeger al veel meer pijn. Ook zocht ik daarom vaker de confrontatie op met mijn ouders. Ik zag wat er gebeurde en kwam als het ware in ‘opstand’. Effectief was het in ieder geval niet.

Een groot fiasco

Ik herinner mij ook nog goed de kerstvakantie van ongeveer 7 jaar geleden. Mijn moeder en stiefvader lagen op dat moment al zo goed als in scheiding, maar trokken er met kerst nog wel samen op uit naar een vakantiehuisje. Het leek mij een leuk idee om langs te komen, want ik wilde zo graag een ‘normale’ kerst en een normale kerst vier je met je ouders was ik van mening. Helaas liep het, niet geheel onverwacht, uit op één groot fiasco. Er was zoveel ruzie en spanning in dat huisje. Niet te doen! Ik weet nog goed dat ik als oudste kind probeerde mijn ouders dichter bij elkaar te brengen, maar natuurlijk lukte dat niet; een kind is geen mediator. Vakanties van vroeger (niet van heel heel vroeger) stonden al in mijn geheugen gegrift als dramatisch en deze kon ik zeker aan het rijtje toevoegen. Voor mij voelde het weer alsof ik er niet toedeed, want waarom creëerde je deze situatie voor je kinderen? Waarom was er geen oog voor ons?!

Oud en nieuw

Dit gevoel werd nogmaals bevestigd met oud en nieuw. Toen ik klein was vierden we dat bij mijn oom en tante met alle neefjes en nichtjes. Daar heb ik veel fijne herinneringen aan. Ik ging slapen (toen al geen avondmens) en werd iets voor 12 wakker gemaakt om naar het vuurwerk te kijken. Toen we later verhuisden naar een andere stad, we een stiefvader kregen en het contact met familie steeds moeizamer (door mijn moeder), vierden we dit soort feestdagen niet meer met familie.

Ik weet nog goed dat ik toen ik tiener was aan mijn moeder vroeg wat ze met oud en nieuw wilde gaan doen. Standaard was het antwoord: ‘’Oh nee hoor, ik ga niet opblijven. Ik ga gewoon naar bed.” Dit zei ze op een bepaalde toon die me nog goed bijstaat. In ieder geval kwam het niet in haar op dat het ook leuk voor óns kon zijn om oud en nieuw samen te vieren. Dat je er een gezellige avond met je kinderen van kunt maken, ook als jij er als ouder misschien niet het meeste zin in hebt. Met haar woorden voelde het voor mij alsof ze zei: ‘Ik doe wat ik zelf wil. Jij bent niet belangrijk’. Iedere keer weer had ik het gevoel alsof het in ieder geval niet om mij draaide.

Pijnlijke afzegging

Vorig jaar gebeurde er ook nog iets interessants dat ik toen ook deelde op Instagram. Zo rond mijn 19^e verbrak ik het contact met mijn moeder. Ergens eind 2019 was er toch weer minimaal contact en zou ik op de koffie gaan bij mijn moeder met kerst. Op de koffie gaan was waar ik mij op dat moment ‘goed’ bij voelde of nou ja, wat ik kon opbrengen. Blijven eten voelde in ieder geval nog een stapje te veel. Ik vond oprecht dat mijn moeder, na alles wat er is gebeurd, maar blij moest zijn met het feit dat ik überhaupt nog langs wilde komen.

Pijnlijk genoeg werd onze afspraak gecanceld omdat ze toch kerst wilde vieren met een collega en haar familie. Ze zouden naar een huisje gaan van haar familie. Deze collega van mijn moeder had dezelfde leeftijd als ik. Hoe pijnlijk kun je het hebben? Ik maakte er maar geen probleem van. ‘Je doet maar’ dacht ik en ik was er wel weer klaar mee. Zo dubbel ook eigenlijk, want als zoiets bij mijn moeder gebeurt (zij wordt bijvoorbeeld ergens niet voor uitgenodigd) dan krijgt iemand de volle laag! Dit paradoxale in mijn moeders ziekte blijf ik altijd gek vinden. Ziet ze dan zelf écht niet dat ze met twee maten meet? Dat roept soms veel frustratie bij me op.

Meer vrede

Ik zei het al tegen een aantal mensen om mij heen, maar dit jaar voel ik mij redelijk ok met kerst. Ik vind het bijna gek dat ik me zo voel. Alsof ik ineens meer vrede heb met de dingen en meer kan zien wat er wél is in mijn leven. Ik moet eerlijk zeggen, dat heeft ook wel sterk te maken met hoe de relatie met mijn moeder nu is. Eerder dit jaar overleed mijn opa (haar vader) en sindsdien is het contact verbeterd. Natuurlijk is het niet zoals een moeder-dochter relatie hoort te zijn, maar ik ben hier best ok mee en ik merk dat zij ook haar best doet. Daarnaast gaat het redelijk goed met mijn eigen mentale gezondheid, waardoor ik minder ‘last’ heb van vroeger en mezelf sterker voel. Ook merk dat ik mijn broertje, zusje en ik met z’n drietjes een heel sterk front zijn en steun hebben aan elkaar als er weer eens iets gebeurd.

Kerstplannen 2020

Mijn planning met kerst ziet er nu als volgt uit: kerstavond bij mijn stiefvader met m’n broertje en zusje, 1^e kerstdag met mijn broertje en zusje naar mijn moeder (unicum!) en tweede kerstdag sluit ik aan bij mijn bonusfamilie waar ik al sinds mijn 12e af en toe kom. Bij mijn stiefvader vieren we het eigenlijk de laatste paar jaar altijd met z’n viertjes en daar weten we nog best wel wat van te maken. Ik merk dat ik al snel het familiehoofd ben dus ook de avond wat naar mijn hand kan zetten. Een spelletje initiëren bijvoorbeeld. De stiefvader is, in tegenstelling tot mijn moeder, ieder geval altijd ‘stabiel’ en dat is vooral heel fijn. Verder voel ik naar hem toe ook geen enkele rancune meer over vroeger.

Natuurlijk is het wel een beetje spannend om weer voor het eerst sinds jaren kerst te vieren bij m’n moeder, maar om eerlijk te zijn verwacht ik geen gekke dingen. Ondanks dat mijn moeder een ingewikkelde handleiding heeft, kun je ook heel makkelijk met haar gezellig over koetjes en kalfjes praten. Gelukkig hebben we dit jaar ook al kunnen wennen; we hebben elkaar al een aantal keer gezien. Ik gun het haar ook echt wel dat ze ons ziet, maar mijn eigen grenzen hierin aangeven vind ik net zo belangrijk. Een etentje voelt voor dít jaar ok voor mij, maar dit kan volgend jaar zo weer anders zijn. Een aantal jaar geleden had ik nooit kunnen bedenken dat ik met kerst aan zou schuiven bij m’n moeder.

Boost

Blijkbaar kijkt ze er ook enorm naar uit. Zo kreeg ik vandaag een foto van haar doorgestuurd waarop ze de tafel al had ‘proef gedekt’. Dat vond ik eigenlijk wel heel erg schattig. Ik hoop dat dit etentje met haar kinderen, haar weer een boost zal geven om haar best voor ons te blijven doen. Hopelijk ziet ze hiermee in dat wij ook echt wel om haar geven, maar dat het voor ons ook vol te houden moet blijven. En dat is het helaas nog niet altijd.

Hoe voel jij je dit jaar over kerst?